Xác ướp của vua Ramesses V có nhiều vết sẹo đậu mùa. Ảnh: Bảo tàng Ai Cập
Nghiên cứu cho thấy người Ai Cập cổ đại mắc nhiều loại bệnh truyền nhiễm như đậu mùa,bệnh lao và bệnh phong,theo Live Science. Ví dụ,Ramesses V,pharaoh thứ 4 ở vương triều 20 của Ai Cập,mắc bệnh đậu mùa với bằng chứng là những vết sẹo bao phủ khắp xác ướp của ông. Dù Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố chính thức xóa sổ bệnh đầu mùa trên khắp thế giới vào năm 1980,liệu những xác ướp mới khai quật có thể truyền bệnh từ người chết hay không?
Piers Mitchell,giám đốc Phòng thí nghiệm ký sinh trùng cổ đại thuộc Đại học Cambridge kiêm trợ lý nghiên cứu ở Khoa khảo cổ học của trường,cho biết khả năng điều đó xảy ra cực thấp. "Hầu hết các loài ký sinh trùng chết trong vòng 1 - 2 năm nếu không có vật chủ sống để bám vào. Nếu bạn đợi hơn 10 năm,chúng sẽ chết hết cả",Mitchell nói.
Ví dụ,nhóm poxvirus như đậu mùa chỉ có thể sinh sản bên trong tế bào của vật chủ,theo Trung tâm thông tin công nghệ sinh học thuộc Thư viện y học quốc gia ở Viện y tế quốc gia Mỹ (NIH). Vi khuẩn gây bệnh lao và bệnh phong cũng cần vật chủ sống để tồn tại. Tuy nhiên,đậu mùa lây lan thông qua tiếp xúc giữa người với người còn bệnh lao và bệnh phong luôn lan truyền thông qua giọt bắn từ mũi và miệng,như khi hắt hơi hoặc ho. Trong trường hợp bệnh phong,cần tiếp xúc với người mắc bệnh trong thời gian dài để vi khuẩn lây lan. Đó là vì hai loài vi khuẩn gây bệnh là Mycobacterium leprae và Mycobacterium lepromatosis nhân lên rất chậm,theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh.
Một yếu tố khác làm giảm khả năng mắc bệnh từ xác ướp là sự thoái hóa của ADN theo thời gian. "Khi phân tích,bạn có thể thấy mọi mẩu ADN của những loài ký sinh trùng này khá ngắn",Mitchell nói. "Thay vì những chuỗi ADN dài khỏe mạnh,chúng chỉ có khoảng 50 - 100 cặp base. Đó là vì ADN bị suy thoái và đứt gãy. Không có cách nào để sinh vật sống sót khi ADN bị phân hủy".
Tuy nhiên,một số loài giun ký sinh trong ruột,lây lan qua phân,sống lâu hơn các tổ chức sinh vật khác và không phải tất cả đều cần vật chủ sống để tồn tại. Nhưng chúng không phải mối đe dọa lớn. Theo Mitchell,chúng có thể tồn tại bền bỉ nhiều tháng,đôi khi vài năm,nhưng không có loài nào sống sót hàng nghìn năm. Ngay cả khi một tổ chức sinh vật cổ đại có cơ may sống sót,mặt nạ,găng tay và đồ bảo hộ sẽ bảo vệ nhà nghiên cứu khỏi lây nhiễm mầm bệnh từ xác ướp.
An Khang (Theo Live Science)
